روش مناسب شیرین‌سازی آب دریا در مناطق جنوبی ایران

روش‌هاي حرارتي، غشايي و هيبريدي سه روش متداول شيرين‌سازي آب در دنيا هستند. با توجه به وجود نيروگاه‌هاي متعدد برق و سواحل طولاني در مناطق جنوبي کشور و مزاياي روش هيبريدي، گزينه‌ي بهينه براي توليد آب شيرين در اين مناطق استفاده از روش‌هاي هيبريدي است.

کشور ما طبق دسته‌بندي اقليمي جزو مناطق خشک حساب مي‌شود و مقدار بارندگي کمي دارد. نبود مديريت و برنامه‌ريزي صحيح، موجب شده است کشور در سال‌هاي اخير با پيامدهاي ناشي از کمبود آب مثل خشک شدن درياچه‌ها و صدمه به کشاورزي مواجه شود. با اقداماتي مثل کاهش تلفات انتقال و صرفه‌جويي در مصرف آب، مي‌توان تا حد مناسبي مصرف را کاهش داد. اما با توجه به رشد اقتصادي و جمعيتي کشور اين به تنهايي کافي نيست و نياز به منابع جديد احساس مي‌شود. يکي از اقدامات مؤثر، نمک‌زدايي يا شيرين‌سازي آب است. در فرآيند نمک‎زدايي از طريق جدا کردن نمک‎هاي محلول موجود در آب شور يا لب‎شور، آب قابل مصرف توليد مي‎شود. اگرچه از فناوري‎هاي نمک‎زدايي مي‎توان براي مصارف مختلف استفاده کرد، اما امروزه از آن بيشتر براي توليد آب آشاميدني براي مصارف شهري و خانگي استفاده مي‎شود. هم‎چنين از پساب شيرين‎شده با فناوري‎هاي نمک‎زدايي، مي‎توان در کشاورزي و صنعت بهره برد.

براي نمک‌زدايي، فناوري‌‌هاي مختلفي به کار مي‌رود. روش‎هاي متداول، به دو دسته‎ي کلي فرآيندهاي حرارتي و فرآيندهاي غشايي تقسيم مي‎شوند. از ترکيب اين دو دسته، روشي جديد به نام هيبريدي، به وجود مي‌آيد. در اين نوشتار، اين نوع فرايندها به اجمال معرفي خواهند شد.

1- فرايندهاي حرارتي شيرين‌سازي آب

در اين فرآيندها با استفاده از انرژي حرارتي آب شور تبخير و سپس بخار توليد شده، تقطير و به آب تقريباً خالص تبديل مي‌شود. با توجه به اينکه در اين روش آب مقطر توليد مي‌شود در صورت نياز طي فرايند تصفيه‌ي تکميلي، به اين آب املاحي اضافه مي‌شود تا به آب قابل شرب يا آب قابل مصرف در موارد ديگر تبديل شود. فرآيندهاي حرارتي نسبت به فرآيندهاي غشايي انرژي حرارتي بيشتري نياز دارند اما برق کمتري مصرف مي‌کنند. منبع اين حرارت، بخار آبي است که مي‎تواند مستقيماً توسط سوزاندن سوخت يا با استفاده از حرارت مازاد نيروگاه‎هاي برق توليد شود.

يکي از مزاياي آب شيرين‌کن‌هاي حرارتي اين است که مي‌توان با تأسيس اين واحدها در کنار نيروگاه‌هاي برق، از حرارت تلف شده در نيروگاه‌ها براي تبخير آب استفاده کرد که به آن واحد توليد هم‌زمان برق و آب گفته مي‌شود. در اين صورت با توجه به عدم نياز به انرژي حرارتي جديد،بازده حرارتي افزايش و هزينه‎هاي نمک‎زدايي بسيار کاهش مييابد. در کشور ما با توجه به وجود نيروگاه‌هاي متعدد برق در نزديکي سواحل جنوبي، امکان احداث واحدهاي توليد هم‎زمان برق و آب وجود دارد. آب شيرين کن دريايي

از روش‎هاي حرارتي نمک‎زدايي آب دريا، به فراواني در منطقه‎ي غرب آسيا استفاده مي‎شود. به طوري که در اين منطقه در سال 2013، به طور متوسط روزانه 15.9 ميليون متر مکعب آب توسط اين فرايندها شيرين ‌شده ‌است. در کشورهاي عربي خليج فارس، واحدهاي عظيم نمک‌زدايي از نوع حرارتي ساخته شده است. براي مثال نيروگاه «الخُبَر» در عربستان سعودي و «ام النار» در امارات، به ترتيب داراي ظرفيت‌هاي 811 هزار و 394 هزار متر مکعب در روز توليد آب شيرين هستند.